65624

عبد الله بن عمر ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވަނިކޮށް އަހަރެން އަޑު އެހީމެވެ. “ބަނީ އިސްރާޢީލުބާގައިގެ މީސްތަކުންގެ ތެރޭގައި ކިފްލު އޭ ކިޔުނު ފިރިހެނަކު އުޅުނެވެ. ދުނިޔެ މަތީގައި އޭނާ ނުކުރާ އެއްވެސް ފާފައެއްނުވެއެވެ. އެއްފަހަރަކު އަންހެނަކު އޭނާގެ ގާތަށް އައުމުން އެއަންހެން މީހާއަށް ފަސްދޮޅަސް ދީނާރުދީފައި އޭނާއާއެކު ޒިނޭކުރުމަށް އެދުނެވެ. ދެން އޭނާ އެ އަމަލަށް ފަށައިގަތުމުން އެ އަންހެންމީހާ ރޮއެހޭރި ބިރުން ތުރުތުރު އަޅަންފަށައިފިއެވެ. ދެން އޭނާ އެ އަންހެން މީހާއަށް ސުވާލު ކުރިއެވެ. “ކަލޭތިޔަ ރޮނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ ކަލޭމިހަކަމާ ނުރުހުންވެގެން ތިޔަ އުޅެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟” އެއަންހެން މީހާ ޖަވާބު ދިނެވެ. “އަހަރެންގެ ޙަޔާތުގައި ދުވަހަކުވެސް މިފަދަ ބަދުއަޚްލާޤީ ޢަމަލެއް ނުކުރަމެވެ. މިކަންތައް މިއަދު އަހަރެންނަށް ކުރަން މިޖެހުނީ އަހަރެންނަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ދަތިހާލެއްގެ ބޮޑުކަމުންނެވެ.” މިއަޑު އަހާފައި އެފިރިހެން މީހާ ބުންޏެވެ. “މިފައިސާތައް ހިފައިގެންދާށެވެ.” އަދި އެފިރިހެން މީހާ ބުންޏެވެ. ” ދެން ދުވަހަކުވެސް އަހަރެން މިފަދަ ޢަމަލެއް ނުކުރާނަމެވެ. ކަންދިމާކުރިގޮތުން ހަމަ އެރޭގައި އޭނާ މަރުވެއްޖެއެވެ.” ދެން އޭގެ އަނެއް ދުވަހުގެ ހެނދުނު އޭނާގެ ގޭގެ ދޮރުގައި ލިޔެވިގެންވަނިކޮށް މީސްތަކުންނަށް ފެނުނެވެ. “ހަމަކަށަވަރުން މާތް الله سبحانه وتعالى ވަނީ ކިފްލުގެ ފާފަތައް ފުއްސަވައިދެއްވާފައެވެ.” { رواه الترمذي 2496 ، وأحمد 4747}
ނޯޓް: މި ޙަދީޘާމެދު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ މި ޙަދީޘަކީ ޟަޢީފު ޙަދީޘެއްކަމުގައެވެ. ހަމައެފަދައިން އަލްބާނީ ވެސް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި

ذوالكفل عليه السّلام ގެ ޙަޔާތްޕުޅާ އެކަލޭގެފާނުގެ ސިފަފުޅުތަކާ ބެހޭގޮތުން މުޢުތަބަރުކޮށް އެނގެން ހުރީ ވަރަށް މަދު މައުލޫމާތުކޮޅެކެވެ. އެގޮތުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ވަރަށް ޚާއްޞަ ސިފަފުޅެއް ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އެކަލޭގެފާނު ސިފަކުރައްވާފައިވަނީ ކެތްތެރިކަމުގެ ރިވެތި ސުލޫކުން ޒީނަތްތެރިވެވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭކަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރިވެތި މަކާރިމުލް އަޚްލާޤުން ޒީނަތްތެރިވެވަޑައިގެން ހުންނެވި ޞާލިޙެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަންބިޔާޢު ސޫރަތުގެ 85 ވަނަ އާޔަތާއި 86 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ كُلٌّ مِّنَ الصَّابِرِينَ ﴿٨٥﴾وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا ۖ إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِينَ ﴿٨٦﴾
މާނައީ: “އަދި إسماعيل ގެފާނާއި، إدريس ގެފާނާއި، ذوالكفل ގެފާނު ހަނދުމަކުރާށެވެ! އެއިން ކޮންމެ ބޭކަލަކުވަނީ، ކެތްތެރިންގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި އެބޭކަލުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ رحمة ގެ ތެރެޔަށް ވެއްދެވީމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އެބޭކަލުންވަނީ، صالح ންގެ ތެރެއިންނެވެ.”

ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ޞާދު ސޫރަތުގައި ذوالكفل عليه السّلام ސިފަ ކުރައްވާފައިވަނީ ވަރަށް ހެޔޮލަފާ ޞާލިޙު ބޭކަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޞާދު ސޫރަތުގެ 48 ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވަނީ މިދަންނަވާ ފަދައިންނެވެ.
وَاذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ وَكُلٌّ مِّنَ الْأَخْيَارِ﴿٤٨﴾
މާނައީ: އަދި إسماعيل ގެފާނާއި، اليسع ގެފާނާއި، ذوالكفل ގެފާނު ހަނދުމަކުރައްވާށެވެ! އެހުރިހާ ބޭކަލުންވަނީ ހެޔޮލަފާމީހުންގެ ތެރެއިންނެވެ.”

މިދެންނެވި ވާހަކަތަކުގެ އިތުރުން ذوالكفل عليه السّلام އާ ބެހޭގޮތުން ރިވާވެފައިވާ ވާހަކަތަކަކީ ތާރީޚުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ވާހަކަތަކެކެވެ.

ތާރީޚުގައި

مجاهد ގެ އަރިހުން އިބުން ޖަރީރުއާއި ابن أبي حاتم ރިވާކުރެއްވިއެވެ. اليسع عليه السّلام މުސްކުޅިފުޅުވުމުން އެކަލޭގެފާނުގެ ފަރާތްޕުޅުން އެކަލޭގެފާނު އަދާ ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ނަބީކަމުގެ މަސްޢޫލިއްޔަތު އަދާކުރައްވާނެ ބޭފުޅަކު އައްޔަން ކުރައްވަން ޤަޞްދުކުރެއްވިއެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމުގެ ބޭނުންފުޅުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބު އެއްކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ގާތުގައި އެވާހަކަ ވިދާޅުވިއެވެ.

اليسع عليه السّلام އެބައިމީހުންނަށް ވިދާޅުވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނު ބަޔާންކުރާ ތިން ޝަރުތެއް ފުރިހަމަ ކުރާ މީހަކަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އެ މަޤާމު ދެއްވާހުށީމެވެ. އެ ތިން ޝަރުތަކީ ދުވާލުގަޑީގައި ރޯދަ ހިފުމާއި، ރޭގަނޑު ރޭއަޅުކަންކުރުމާއި، ރުޅިއިސްނުކޮށް ޙިލްމުވެރިވުމެވެ.”

اليسع عليه السّلام މިހެން ވިދާޅުވުމުން އެކަލާގެފާނުގެ އަޞްޙާބުންގެ ތެރެއިން ބޭކަލަކު ތެދުވެ ދެންނެވިއެވެ. “އަޅުގަނޑު ތިޔަ ކަންތައްތައް ކުރުމަށް ޖާމިނުވަމެވެ. اليسع عليه السّلام ވިދާޅުވިއެވެ. “ދުވާލުގަޑީގައި ރޯދަ ހިފުމާއި، ރޭގަނޑުގައި ރޭއަޅުކަންކުރުމާއި، ރުޅިއިސްނުކޮށް ޙިލްމުވެރިވުމާ މިކަންތައްތައް ފުރިހަމަ ކުރުމުގައި ކަލޭގެފާނަށް ދެމިހުންނެވޭނެ ތޯއެވެ؟ އެބޭކަލަކު ޖަވާބުގައި ދެންނެވިއެވެ. “އާދޭހެވެ!” ޖެހިގެން އައި ދުވަހުވެސް اليسع عليه السّلام އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުން އެއްކުރައްވައި، ކުރިން ދުވަހު ސުވާލު ދެންނެވި ބީދައިން ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. އެދުވަހުވެސް ކުރިންދުވަހު ތެދުވި ފަރާތުން ތެދުވެވަޑައިގެން އެކަންތައްތައް ކުރައްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެ އެކަމަށް ޖާމިނުވެއްޖެއެވެ.
ދެން اليسع عليه السّلام އެކަލޭގެފާނުގެ ނައިބަކަށް ނުވަތަ ޚަލީފަކަށް އެފަރާތް ހަމަޖައްސަވައިފިއެވެ.
މިހެންކަންތައް ވެގެންދިޔަތަން އިބިލީހަށް ފެނުމުން، އޭނާ ޝައިތާނުންތައް އެއްކޮށް ބުންޏެވެ. “އޭނާ ފަހަތުން ގޮސް އޭނާ ކުރުމަށް ޖާމިނުވި ކަންތައްތައް ނުކޮށްވާނެގޮތެއް ވޭތޯ ބަލާށެވެ. އޭނާ އެކަންތައްތައް ކުރިޔަ ނުދޭށެވެ. ނަމަވެސް ޝައިތާނުންތައް މަސައްކަތްކޮށްކޮށްވެސް އެކަމުގައި ކަމުފޮޅާ ނަތީޖާއެއް ނުލިބުނެވެ. އެބޭކަލަކު އެކަންތައްތައް ކުރުމުން އެއްކިބާއެއް ނުކުރެވުނެވެ. މިހެންވުމުން އިބިލީސް ޝައިތާނުންތައް އެއްކޮށް ބުންޏެވެ. “އޭނާ އަހަރެންނަށް ދޫކޮށްލާށެވެ. ތިމަންނާ ކަންފުޅެއްވޭތޯ ބަލާނަމެވެ.”

ދެން އިބިލީސް ވަރަށް މުސްކުޅި އަޖޫޒު ފަގީރެއްގެ ސިފަޖެހިގެން އެކަލޭގެފާނު މެންދުރުގެ އަވަހާރަފުޅަށް އޮންނަވަނިކޮށް ގޮއްސިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު އެވަގުތުގައި ނޫނީ އަވަހާރަފުޅެއް ނުލައްޕަވައެވެ. އިބިލީސް ގޮސް ދޮރުގައި ޓަކިދިނުމުން، އެކަލޭގެފާނު އެއްސެވިއެވެ. “ތިބާއީ ކާކުހެއްޔެވެ؟” އިބިލީސް ބުންޏެވެ. “ޙައްޤުގެއްލިފައިވާ މުސްކުޅި ފަގީރަކީމެވެ.” މިހެން ބުނުމުން އެމީހާއަށްޓަކައި ދޮރު ހުޅުވިއެވެ. ދެން އިބިލީސް އެބޭކަލަކަށް އޭނާގެ ވާހަކަތައް ކިޔައިދޭން ފެށިއެވެ. “އަހަރެންނާއި އަހަރެންގެ މީހުންނާއި މެދުގައި ވަރަށް ބޮޑު ޙަސަދަވެރިކަމެއްވެއެވެ. އެބައިމީހުން އަހަންނަށް ހުރިހާ ގޮތަކުން އަނިޔާވެރިވެއްޖެއެވެ.”
މިގޮތުގެ މަތީން އެނާގެ ވާހަކަ ދިގުކުރަމުންގޮސް އެކަލޭގެފާނު ނިދާވަގުތު ފަހަނައަޅައިގޮސް އަޞުރު ވަގުތު ޖެހިއްޖެއެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “އަޞުރު ފަހުން އެމީހުންގެ ކިބައިން ކަލޭގެ ހައްޤު ހޯދައިދޭނަމެވެ.”

އެއައްފަހު މީސްތަކުގެ މައްސަލަތައް ފައިސަލާކުރާ މަޖިލީހަށް ވަޑައިގެން އެމުސްކުޅި މީހާ ފެނޭތޯ ވަށައިގެން ބައްލަވަ ބައްލަވައިވެސް އެމުސްކުޅިޔާ ފެނިވަޑައެއް ނުގެންނެވިއެވެ. އޭގެ އަނެއްދުވަހު ހެނދުނުވެސް މީސްތަކުންގެ މެދުގައި އިންސާފު ކުރައްވަމުން ގެންދެވިއިރު އެމުސްކުޅިމީހާ އާދޭތޯ އެކަލޭގެފާނު އިންތިޒާރު ކުރެއްވިއެވެ. އެހެނަމަވެސް، އެމީހާއެއް ނައެވެ. މިހެން ހުންނަވަނިކޮށް މެންދުރު އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަފުޅު ލައްޕަވާ ވަގުތުވުމުން، ގެ ކޮޅަށް ވަޑައިގެން ހަމަ އަވަހާރަފުޅު ލައްޕަވަން އުޅުއްވާއިރަށް އެއްކަލަ މުސްކުޅި ކަލޭގެ އަތުވެއްޖެއެވެ. އޭނާ އައިސް ދޮރުގައި ޓަކިދިނުމުން ކާކުތޯ އެއްސެވުމުން ޖަވާބު ދިނެވެ. “އިއްޔެ ކަލޭގެފާނުގެ ގާތަށް އައި ޙައްޤު ގެއްލިފައިވާ މުސްކުޅިމީހާއެވެ.”
އެކަލޭގެފާނު އެމުސްކުޅިމީހާގެ ވާހަކަތައް އަޑުއެއްސެވުމަށްޓަކައި ދޮރު ހުޅުއްވައިދެއްވުމަށްފަހު ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. “އަހަރެން ފަންޑިޔާރު މަޖިލީހަށް ދިއުމުން އަހަރެންގާތަށް އައުމަށް އަހަރެން ބުނީމެއް ނޫން ހެއްޔެވެ؟ މުސްކުޅިމީހާ ޖަވާބުދިނެވެ. “އަޅުގަނޑުގެ ޤައުމުގެ މީހުންނަކީ، މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ނުބައިމީހުންނެވެ. އެމީހުންނަށް އެމީހުންގެ އަތުން އަޅުގަނޑުގެ ޙައްޤު އަތުލައި، އަޅުގަނޑަށް ލިބޭނެގޮތް ކަލޭގެފާނު ހައްދަވައި ދެއްވާނެކަން އެނގުމުން ބުނަންފަށައިފިއެވެ. ކަލޭގެ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ދާނެކަމެއްނެތެވެ. އަހަރެމެން ކަލެއަށް ކަލޭގެ ޙައްޤު ދޭހުށީމެވެ. ނަމަވެސް ހަމަ ކަލޭގެފާނު ފަނޑިޔާރު މަޖްލީހުން ތެދުވެގެން ވަޑައިގަންނަވާއިރަށް އަޅުގަނޑުގެ ޙައްޤު ނުދޭނެކަމަށް ބުނަންފަށައިފިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. “ދެން ކަލޭ ދާށެވެ. އަހަރެން ފަނޑިޔާރު މަޖިލީހަށް ދިޔުމުން އަހަރެން ކައިރިޔަށް އަންނާށެވެ.”

މިގޮތުން އެދުވަހުވެސް އެގަޑީގައި އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވިޔަނުދީ ހިފެހެއްޓިއެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނު ފަނޑިޔާރުގެއަށް ވަޑައިގެން އެމުސްކުޅިމީހާ އަންނާނެ ކަމުގެ އިންތިޒާރުގައި މަޑުކުރައްވައިގެން ހުންނެވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެފަހަރުވެސް އެމީހާއެއްނައެވެ. މިގޮތަށް ކަންތަށް ވާންފެށުމުން އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަފުޅު ނުލެއްޕެވުމުގެ ސަބަބުން ހަށިކޮޅާށް އޭގެ އަސަރު ކުރަންފެށިއެވެ. އެހެންކަމުން އަނެއްދުވަހު ދޮރުކައިރީގައި ދޮރުވާނަކު ބައްހަޓަވައި ދޮރުން އެއްވެސް މީހަކު އެތެރެއަށް ނުވެއްދުމަށް އެދިވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

ނަމަވެސް، އެމުސްކުޅިމީހާ ހަމަ އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަފުޅަށް އޮށޯވެވަޑައިގަންނަވާ އިރަށް އެތަނަށް ދިޔައެވެ. އޭނާ އައުމުން ދޮރުވާނު ބުންޏެވެ. “އެނބުރިދާށެވެ! އެނބުރި ދާށެވެ!”
އެމުސްކުޅިޔާ ބުންޏެވެ. “އަހަރެން އިއްޔެ އޭނާކައިރިއަށް އައިސް އަހަރެންގެ ބޭނުންވާނީ ބުނެދީފައެވެ.” ނަމަވެސް ދޮރުވާނު ކައިރީގައި އެއްވެސް މީހަކު އެތެރެޔައްދިޔުމުގެ ހުއްދަ ނުދިނުމަށް އަންގާފައިވުމުން އެމުސްކުޅިޔާ އެތެރެޔަށް ވަނަ ނުދޭނެކަމަށް ބުންޏެވެ. ދެން އެމުސްކުޅިޔާ އެކަމާ ކަންތައްބޮޑުވެ ފާރުމަތިން އެގޭތެރެޔަށްވަނެވެ. ދެން އެމުސްކުޅިޔާ އެތެރެއިން ދޮރުގައި ޓަކިދިނެވެ. އެވަގުތު އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަފުޅުން ތެދުވެވަޑައިގެން ދޮރުވާނަށް ވިދާޅުވިއެވެ. މިގެއަށް އެއްވެސް މީހަކު ވައްދައިގެން ނުވާނެ ބުނީމެއް ނޫންހެއްޔެވެ؟ ދޮރުވާނު ޖަވާބު ދެއްވިއެވެ. “އެމީހާވަނީ އަޅުގަނޑު މިހުރި ދިމާލަކުންނެއް ނޫނެވެ. އޭނަގާތު ވަން ދިމާލެއް އައްސަވާބައްލަވާށެވެ؟” އެވަގުތު އެކަލޭގެފާނު ތެދުވެވަޑައިގެން ގޭގެ ދޮރުކޮޅާދިމާއަށް ބައްލަވާލެއްވިއެވެ. އޭރު ދޮރުކޮޅު ހުރީ ލައްޕާފައެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނަށް އެމުސްކުޅިމީހާއަކީ ކާކުކަން އެނގިވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ. “أعدوّ الله” ތިޔައީ މާތްރަސްކަލާނގެ ޢަދުއްވު ނޫންހެއްޔެވެ؟

އެމުސްކުޅި ކަލޭގެ ޖަވާބުދިނެވެ. “އާނއެކެވެ. އަހަރެންނަކީ މާތްރަސްކަލާނގެ ޢަދުއްވާއެވެ. ކަލޭގެފާނު އަހަރެންގެ ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ބޭކާރުކޮއްލައްވައި ފީމުއެވެ. އަހަރެން މިހުރިހާ ކަމެއް މިކުރީ ކަލޭގެފާނު ރުޅިއެރުވުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ.”

ދެން އެކަލޭގެފާނަށް ذوالكفل ގެ ނަންމުން ނަންކިޔުނެވެ. އެއީ، އެކަލޭގެފާނު ކަންތައްތަކެއް ކުރުމުގެ ޒިންމާ އަމިއްލަފުޅަށް ނަންގަވައި އެކަންތައްތައް ނުހަނު ފުރިހަމަކަމާއެކު ކުރެއްވުމުންނެވެ. { تفسير ابن كثير ގެ ނުވަވަނަ ޖިލްދުގެ 431 ވަނަ ޞަފްޙާ އަދި 432 ވަނަ ޞަފްޙާ/ الدر المنثور في التفسير بالمأثور ހަތަރުވަނަ ޖިލްދުގެ ޞަފްޙާ 595/ ރިވާޔަތްތަކުގައި ކުދިކުދި ތަފާތު ހުރިކަމުގައިވިޔަސް ވާހަކައިގެ މައިގަނޑަކީ އެކައްޗެކެވެ.}

ދެން މިދަންނަވާލަނީ 19 ވަނަ ޤަރުނުގެ މަޝްހޫރު މުފަކިރެއްކަމުގައިވާ އައްލާމާ މައުދޫދީ އޭނާ ލިޔުއްވި ތަފްހީމުލް ޤުރްއާނުގައި ذوالكفل عليه السّلام އާ ބެހޭގޮތުން ލިޔުއްވާފައިވާ ބަޔާނުގެ މައްޗަށެވެ. އެގޮތުން މައުދޫދީ ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ.

” ذوالكفل އަކީ ނަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ، ޞާލިޙު ބޭކަލެއްގެ ލަޤަބުފުޅެކެވެ. އޭގެ މާނައަކީ “ކާމިޔާބުމީހާ” އެވެ. މިތަނުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ލަޤަބުން އިޝާރާތް ކުރެވެނީ އާޚިރަތުގެ ބާއްޖެވެރިކަމަށެވެ. ދުނިޔަވީ ކާމިޔާބަކަށް ނޫނެވެ. އެކަލޭގެފާނާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމަކީ ކޮބައިކަމާމެދު ގިނަ ރިވާޔަތްތަކެއް އައިސްފައިވެއެވެ. ބައެއް ބޭކަލުން ذوالكفل عليه السّلام އަކީ ޒަކަރިއްޔާގެފާނު ކަމުގައި ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިއީ ރަނގަޅު ވާހަކައެއްނޫނެވެ. އެހެނީ އަންބިޔާޢު ސޫރަތުގެ 89 ވަނަ އާޔަތުގައި ޒަކަރިއްޔާގެފާނުގެ ވާހަކަ ވަކިންވަނީ ބަޔާން ކުރައްވާފައެވެ. އަނެއްބައި ޢިލްމުވެރިން ذوالكفل عليه السّلام އަކީ އިލްޔާސްގެފާނުކަމަށާއި، ޔޫޝަޢުގެފާނުކަމަށާއި، އަލްޔަސަޢުގެފާނު ކަމަށް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް ذوالكفل عليه السّلام އަކީ އަލްޔަސައުގެފާނު ކަމަށް ބުނާ ބަހަކީވެސް ޞައްޙަ ބަހެއްނޫނެވެ. އެހެނީ ޞާދު ސޫރަތުގެ 49 ވަނަ އާޔަތުގައި ذوالكفل عليه السّلام އާއި އަލްޔަސަޢުގެފާނުގެ ނަންފުޅު ދެ ބޭކަލެއްގެ ގޮތުގައި ވަކިވަކިންވަނީ ބަޔާން ކުރައްވާފައެވެ. އެހެން ބައެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ذوالكفل عليه السّلام އަކީ އައްޔޫބުގެފާނުގެ ދަރިކަލެކެވެ. ނަންފުޅަކީ ބިޝްރުއެވެ. އައްޔޫބުގެފާނަށްފަހު ނަބީކަން ލިބިވަޑައިގެންނެވީ ذوالكفل عليه السّلام އަށެވެ. މި އިޚްތިލާފުތަކަކުން ذوالكفل عليه السّلام އަކީ ކޮންބޭކަލެއްގެ ޔަޤީންކޮށެއްނުދެއެވެ. މިޒަމާނުގެ ބައެއް މުފައްސިރުން ذوالكفل عليه السّلام އަކީ ޙިޒްޤީލުގެފާނުކަމަށް ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް ذوالكفل عليه السّلام އަކީ ޙިޒްޤީލުގެފާނުކަން ސާބިތުކޮށްދޭނެ އެއްވެސް ޞަރީޙަ ހެއްކެތްނެތެވެ.” {ތަފްހީމުލް ޤުރްއާންގެ އަންބިޔާޢު ސޫރަތުގެ 85 ވަނަ އާޔަތުގެ ތަފްސީރު}

މިދަންނަވާލެވުނީ މައުދޫދީ، ذوالكفل عليه السّلام އާ ބެހޭގޮތުން ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުއްވުމުގެ ކުރު ޚުލާޞާއެކެވެ.

އަވަހާރަވުން

ذوالكفل عليه السّلام އަވަހާރަވެ ފަސްދާނު ވެޑުވުނުތަނެއް ޞައްޙަ މަސްދަރަކުން ފިލާކަށް ނުހުރެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އިރާގުގެ “ކިލްފު” އޭ ލިޔުނު ރަށުގެ مسجد النخيلة ގައި ذوالكفل عليه السّلام ގެ މަޤްބަރާކަމަށް ބުނާ ތަނެއްވެއެވެ. ކިފްލަކީ، ޝީޢީންގެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދާރަށެވެ. މިދެންނެވި ރަށުގެ مسجد النخيلة ގައި ذوالكفل عليه السّلام ގެ މަޤްބަރާކަމަށް މަޝްހޫރުވެފައިވާ ތަނަށް ދީފައިވާ ނަމަކީ، مرقد نبي الله ذي الكفل އެވެ. {ވިކިޕީޑިއާ}

Vaahaka

Online Vaahaka

ސަލާމްލެއްވި ޒުލްކިފުލުގެފާނު – 02